Eqazet.online xəbər verir ki,Aİ liderləri bu həftə Brüsseldə Keir Starmer ilə keçirilən sammitdə Ukraynaya dəstək vermək və Avropanın öz müdafiəsini gücləndirmək üçün xərclərin artırılmasının vacibliyini qəbul etdilər. Lakin bu vəsaitin necə təmin ediləcəyi, necə xərclənəcəyi və bu işlərin kimlər tərəfindən icra ediləcəyi məsələlərinə hələ də tam aydınlıq gətirilməyib.
Rusiyanın Ukraynaya qarşı tammiqyaslı işğalından təxminən üç il sonra Avropanın təhlükəsizliyi üçün təcili və davamlı müdafiə investisiyası tələb olunur. Bəzi hərbi komandirlər və kəşfiyyat xidmətləri Avropanın NATO ölkələrinə mümkün Rusiya hücumuna hazırlaşmaq üçün cəmi üç-beş il vaxtının ola biləcəyini bildirirlər. Digərləri isə Ukraynada Rusiyanın ağır itkilər verməsini nəzərə alaraq, bu müddətin səkkiz ilə qədər uzana biləcəyini düşünürlər. Lakin Vladimir Putinin müharibə iqtisadiyyatı qurması, Çin, İran və Şimali Koreya ilə strateji tərəfdaşlıqlarını möhkəmləndirməsi nəticəsində qarşıdurma riski açıq şəkildə artır, əgər o, Ukraynada geri oturdulmazsa.
Avropa artıq NATO və Aİ ərazilərində Rusiya tərəfindən aparılan gizli müharibə ilə üz-üzədir. Sabotaj aktları, kiberhücumlar, dezinformasiya kampaniyaları, seçkilərə müdaxilə və sui-qəsd cəhdləri getdikcə daha çox rast gəlinən hallara çevrilib. Son həftələrdə Rusiyaya və Çinə məxsus gəmilərin Baltik dənizində sualtı rabitə kabellərini dəfələrlə kəsməkdə şübhəli bilinərək saxlanması bu təhlükələrin artdığını göstərir.
Avropanın müdafiə qabiliyyətini artırmaq zərurəti qəbul edilsə də, bir çox Avropa ölkələri aşağı iqtisadi artım, yüksək enerji qiymətləri və özlərinin müəyyən etdiyi büdcə kəsiri qaydaları səbəbindən maliyyə məhdudiyyətləri ilə üzləşir. Müdafiəyə daha çox vəsait ayırmaq lazımdır, lakin siyasətçilər bu vəsaiti pensiya, səhiyyə, təhsil və sosial təminatdan götürməyə cəsarət etmirlər.
Aİ liderləri milli müdafiə xərclərinin artırılması üçün fiskal qaydaların yumşaldılmasını nəzərdən keçirməyi qəbul ediblər. Bunun üçün hərbi xərclərin dövlət borcu və büdcə kəsiri hesablamalarından çıxarılması və ya fövqəladə vəziyyət istisnası kimi yanaşmalardan istifadə edilməsi müzakirə olunur. Lakin bu, kifayət qədər vəsaiti kifayət qədər tez təmin etməyə yetməyəcək.
Ən açıq həll yolu indi borc götürmək və bunu gələcək müdafiə büdcələrindən qaytarmaqdır. Almaniya 2022-ci ildə 100 milyard avroluq xüsusi fond yaradaraq ordusunun yenidən silahlanmasına başladı. Lakin 2027-ci ildə bu fond tükəndikdə, Berlin müdafiə xərclərində ildə 30-40 milyard avro əlavə vəsait tapmalı olacaq. NATO-nun iyunda keçiriləcək sammitində müdafiə xərclərinin ÜDM-in 3%-dən yuxarı artırılması tələbinin qoyulacağı gözlənilir.
Bundan əlavə, Avropa ölkələri artıq mövcud olan müdafiə sənayesi istehsal gücünün məhdud olduğunu nəzərə alaraq, lazım olan silah və texnikanı sürətlə əldə etmək üçün daha genişmiqyaslı təchizatçı axtarışına çıxmalıdırlar. Polşa artıq yeni silah və texnikasının çox hissəsini ABŞ və Cənubi Koreyadan alır. Böyük Britaniya və Türkiyənin güclü aerokosmik və müdafiə sənayesi var və Avropanın müdafiə potensialını artırmaq üçün bu ölkələrlə əməkdaşlıq edilməlidir.
Müdafiə gücünün artırılması üçün qarşıda duran əsas problemlərdən biri də silahlı qüvvələr, müdafiə sənayesi və kibertəhlükəsizlik sahəsində ixtisaslı kadr çatışmazlığıdır. Bir çox Avropa ölkələrinin orduları 19-cu əsrdən bəri ən aşağı səviyyəyə düşüb. Şimal və Baltik ölkələri yenidən çağırış sisteminə keçsələr də, digər Avropa dövlətləri ehtiyat qüvvələrini müntəzəm təlim və məşqlərlə gücləndirməlidirlər. Gənclərin 18 yaşında qeydiyyata alınaraq onların hərbi və mülki müdafiə qabiliyyətlərinin müəyyənləşdirilməsi vacib addımlardan biridir. Qadınlar Avropanın müdafiə potensialı üçün ən az istifadə olunan resursdur.
Bu tədbirlərin əsas məqsədi Rusiyanı Avropaya mümkün hücumun böyük cavabla qarşılaşacağına inandırmaqdır. Müdafiəyə investisiya qoymaq, müharibənin qarşısını almaq üçün sülhə investisiya qoymaq deməkdir..theguardian
