Trampın federal hökumətə qarşı mübarizə aparmaq üçün sərbəst buraxdığı adam 2022-ci ilə qədər Demokratları dəstəkləyirdi. Amma Maskın bəzi köhnə mövqeləri onun ifrat sağçı simpatiyalarına birbaşa yol açır.
Eqazet.online theguardiana istinadən xəbər verir ki,Elon Mask insanlarla ünsiyyətdə olan biri deyil, bunu dünyanın hər yerində milyonlarla insan təsdiq edə bilər. Dünyanın ən varlı adamı ən həssas insanlara ərzaq tədarükünü, tibbi yardımı və hətta bəlkə də həyatın özünü kəsməklə heç bir xəbərdarlıq etmədən, düşünmədən qərarlar verib.
Mask özünü məlumatlara əsaslanan bir insan kimi görür və rəqəmləri hökumət israfçılığı və korrupsiyanı məhv etmək üçün bir pala kimi istifadə edir. O, ABŞ dövlətinin ələ keçirilməsi üçün sağçı hərəkatın önündə gedir.
Maskın adamlarını ABŞ-ın Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin (USAID) qapılarını açmağa və onun maliyyə sənədlərini araşdırmağa göndərməsindən cəmi bir neçə gün sonra agentlik faktiki olaraq fəaliyyətini dayandırdı. Mask USAID-in “cinayət təşkilatı” olduğunu və “marksistlərlə dolu” olduğunu iddia etdi. Bu iddianı Corc Buşun prezidentliyi dövründə agentliyə rəhbərlik etmiş konservativ respublikaçı Endryu Natsios “gülünc” adlandırdı.
Lakin Mask üçün bunun fərqi yox idi. Donald Trampın inauqurasiyasından cəmi üç həftə sonra yeni yaradılmış “Hökumət Effektivliyi Departamenti”nin (DOGE) rəhbəri Vaşinqtonda görünməmiş güc bazası qurdu.
Tramp Maskı ondan çox federal agentliyə öz adamlarını göndərərək idarəetmədəki korrupsiyanı və idarəsizliyi araşdırmaq üçün tam səlahiyyətlə təmin edib. Onun əsas məqsədi nəzarət və tənzimləmə çərçivələrindən kənarda xaos yaratmaqdır.
Ən vacibi isə, Mask indi faktiki olaraq federal işçilərə nəzarət edən Şəxsi Heyət İdarəsini (OPM) idarə edir. O, dərhal 2 milyondan çox dövlət işçisini istefa verməyə çağırdı və məqsəd olaraq yüz minlərlə insanı işdən çıxarmağı qarşısına qoydu.
Maskın dövlət idarələrini ələ keçirməsi onun kimlərin hakimiyyətdə olmasını istədiyini də açıq şəkildə göstərir. O, DOGE-yə öz şirkətlərindən və texnologiya sektorundan gənc proqram mühəndislərini işə cəlb edib. Bu şəxslərin çoxu Mask kimi texnoloji milyarderlərə pərəstiş edənlərdir. Onların arasında internetdə “Big Balls” ləqəbi ilə tanınan yeniyetmə də var.
Bu şəxslərin, demək olar ki, heç biri digər dövlət qulluqçuları kimi təhlükəsizlik yoxlamasından keçməyib. Əgər keçsəydi, DOGE bəlkə də ABŞ-ın Maliyyə Nazirliyinə göndərilmiş Marko Elezi işə götürməkdən çəkinərdi. Elez orada vergi ödəyicilərinin şəxsi məlumatlarına çıxış əldə etmişdi. Wall Street Journal onun irqçi paylaşımlar etdiyini və eygenikaya haqq qazandırdığını açıqlayandan sonra Elez istefa verdi.
“Sadəcə qeyd edim ki, irqçi olmaq dəbdə olmamışdan əvvəl irqçi idim” – Elez 2024-cü ilin iyulunda X sosial şəbəkəsində yazmışdı.
Lakin cəmi bir gün sonra Elez vəzifəsinə bərpa edildi.
Formal olaraq Mask, Trampın dövlət xərclərini azaltmaq, “dərin dövləti ləğv etmək” və “qanunlardan kənara çıxmış bürokratları” işdən çıxarmaq öhdəliyini yerinə yetirir. Ancaq onun ifrat sağçılarla əlaqəsi və Almaniyanın millətçi AfD partiyasına açıq dəstəyi, Trampın inauqurasiya mərasimindəki salamı dünyada bəzilərinin nəzərində nasist işarəsi kimi göründü və Maskın siyasi baxışlarına dair ciddi suallar yaratdı.
Maskın gördüyü işlərin bir çoxu həm də onun biznes maraqlarına xidmət edir. Tənzimləyici qurumların ləğvi və həmkarlar ittifaqlarının gücünü azaltmaq onun şirkətləri üçün sərfəlidir. Əmək münasibətlərinə nəzarət edən qurumlar iflic edilib, maliyyə sektoruna nəzarət edən agentliklər isə ya ləğv edilib, ya da əsas funksiyalarından imtina etməyə məcbur edilib.
Maskın siyasət baxışları eklektikdir. O, vaxtilə universal əsas gəlirin tətbiqini və karbon emissiyalarına vergi qoyulmasını dəstəkləyirdi. Amma eyni zamanda, həmkarlar ittifaqlarına və ictimai nəqliyyata nifrət bəsləyir, çünki onun fikrincə, bu, “təsadüfi insanlarla – hətta bəlkə də serial qatillərlə birlikdə olmaq” deməkdir.
Bütün bunlarla yanaşı, Mask çoxuşaqlılığı təşviq edən pronatalizm hərəkatına maraq göstərir və öz nümunəsi ilə bunu dəstəkləyir – onun 12 övladı var. O, ümid edir ki, bir gün SpaceX Marsı kolonizasiya edəcək və övladları orada məskunlaşacaq.
Cənubi Afrikada aparteid dövründə böyüyən Mask demokratiyaya və onun istehsal etdiyi liderlərə şübhə ilə yanaşır. Onun babası 1930-cu illərdə Kanadada “Texnokratiya” adlı siyasi hərəkatın liderlərindən biri idi. Hərəkat demokratiyanın ləğvini və hakimiyyətin texnokratlara verilməsini təklif edirdi. Ancaq onun faşizmə bənzər ideyalarına görə, II Dünya Müharibəsi zamanı qadağan edilmişdi.
Mask da oxşar meyllərə malikdir. O, seçkilərlə formalaşan hökumətlərin “qarışıqlığından” narazıdır və referendumlarla idarəetməni dəstəkləyir. Bununla belə, hazırda ABŞ-ın ifrat sağçı qanadının “vahid icraedici hakimiyyət” nəzəriyyəsini qəbul etməklə kifayətlənir. Bu nəzəriyyəyə əsasən, prezidentin hakimiyyəti üstün tutulmalı və Konqres onun iradəsinin qarşısında maneə hesab edilməlidir.
Vaxtilə Demokratlara səs verən Mask, 2022-ci ildən etibarən açıq şəkildə Respublikaçılara dəstək verməyə başladı. O, Bayden administrasiyasının həmkarlar ittifaqlarını dəstəkləməsinə və Demokratların onun şirkətlərinə kifayət qədər dəstək vermədiyinə görə onlardan üz döndərdi.
O, həmçinin açıq şəkildə sağçı Avropa siyasətçilərinə dəstək verdi və Cənubi Afrikada “ağ soyqırımı” olduğu iddiasını yaydı. Maskın biqrafı Volter Ayzekson onun ifrat sağa meyillənməsinin əsas səbəblərindən biri kimi qızının transgender olması və solçu ideyalara bağlanmasını göstərib.
Mask indi yalnız federal agentlikləri məhv etməklə kifayətlənməyəcək. O, yeni hədəflərini də müəyyən edəcək.
