Yağlar və zülallardan fərqli olaraq şəkər bədənimiz üçün ən təmiz enerji formasıdır. Şəkər beyni qidalandırır, lakin çox şəkər də sağlamlığımıza zərər verə bilər. Əlavə şəkərə ehtiyacımız olmasa da, insanlar ehtiyacdan kənara çıxaraq şəkər istehlakını artırırlar. Tədqiqatlar göstərib ki, şəkər beyində həm opioidlərin (orqanizmdə morfin kimi fəaliyyət göstərən maddə), həm də dopaminin (beynə siqnal ötürən maddə) miqdarını azaldır. Məlumatlara görə orta hesabla yetkin bir insan gündə 22-30 çay qaşığı əlavə şəkər istehlak edir. Qadınlar və uşaqlar gündə 25 qram (6 çay qaşığı), kişilər isə 36 qram (9 çay qaşığı) şəkər istehlak edə bilər.
Gün ərzində istehlak edilən şəkərin miqdarını azaltmaq sağlamlığınız üçün müsbət addım olacaq. Bundan əlavə, qıcıqlanmış bağırsaq və reflüks kimi həzm problemlərinə kömək edir . Daha az şəkər istehlakı da narahatlıq və stressi yaxşılaşdırır. Araşdırmalara görə, hər 10 böyükdən 8-i yediyi şəkərin miqdarını azaltmaq istəyir. Kimyəvi tərkibli şəkər asılılığı insanların sağlamlığını təhdid edir.
Şəkər asılılığı nədir?
Şəkər asılılığı beynin mükafat və həzz mərkəzlərini aktivləşdirən şəkərə olan güclü istəkdir. Bəs şəkərdən asılı olduğunuzu necə müəyyən edə bilərsiniz? Bu məsələni ətraflı izah etmək üçün özünüzə bu sualları verə bilərsiniz:
- Gündəlik istehlak etdiyiniz şəkərin miqdarını idarə edə bilmədiyinizi hiss edirsiniz?
- Bütün gün şəkər istehlak etmək istəyirsiniz?
- Çox şəkər yediyinizi hiss edirsiniz?
- Ürəyinizi bulandıracaq qədər çox şəkər istehlak edirsiniz?
- Bəyənmədiyiniz halda şəkərli qidaları sırf enerji almaq üçün yeyirsiniz?
Bu suallara cavabınız “bəli”dirsə, çox güman ki, sizdə şəkər asılılığı var. Şəkər asılılığına müdaxilə edilməzsə, uzun müddətdə aşağıdakı xəstəliklərə səbəb ola bilər:
- Tip 2 diabet,
- Artıq çəki və ya piylənmə,
- Yağlı qaraciyər,
- Xroniki iltihab,
- Ürək xəstəliyi
- İflic,
- Pankreatit (mədəaltı vəzinin iltihabı)
Bədənin şəkərə ehtiyacı var. Yalnız əlavə şəkərdən qaçınmaq lazımdır. Bu, şəkər asılılığını idarə etmək üçün sizə problem yarada bilər.
Şəkər asılılığından qurtulmaq üçün nə etmək olar?
Şəkər asılılığını aradan qaldırmaq üçün həyat tərzində dəyişiklik etmək, vaxt və səy tələb edən bir prosesi izləmək lazımdır. Şəkər istəyinizi azaltmağın yollarını aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
Balanslaşdırılmış pəhrizə diqqət yetirin
Müntəzəm pəhriz saxlayaraq hər gün meyvə və tərəvəz istehlak etmək qan şəkərinizi tarazlaşdırmağa kömək edir. Tərkibində gizli şəkər olan qidalardan və yüksək emal olunmuş qidalardan qaçınmaq lazımdır.
Şəkər yeməyi azaltmayın
Gün ərzində şəkər yeməyi azaltdığınız zaman şəkər istəkləri yarana bilər. Qidalandırıcı qidalardan istifadə etmək çox ac qalmanızın qarşısını alacaq və şəkərə olan ehtiyacınızı azaldacaq .
Planlayın və hazırlayın
Alış-veriş siyahısını əvvəlcədən planlaşdırmaq, yeməklər hazırlamaq və sağlam qəlyanaltılar almaq, həftənin hər günü nə yeyəcəyini bilmək şəkərdən uzaq durmaqda təsirli olacaq.
Hərəkətə vaxt ayırın
Şəkər istəyində stress mühüm rol oynayır. İdman və hərəkət stressi azaldır və şirni istəyini sakitləşdirir. Bundan əlavə, məşq şəkərə olan ehtiyacı azaldan iştahı tənzimləyən hormon olan qrelinin səviyyəsini azaltmağa kömək edir. Yüngül gəzinti, yoqa və ya hətta sadəcə bədəni hərəkət etdirmək belə bu halda təsirli olacaq.
Yuxu rejiminə diqqət edin
Yuxu vərdişləri şəkər istəkləri ilə əlaqələndirilir. Mədədəki leptin hormonu beyinə tox olduğumuzu bildirərkən, qrelin hormonu ac olduğumuzu bildirir. Yaxşı yuxu ala bilmədikdə qrelin səviyyəsi yüksəlir. Bu səbəbdən yorğun və yuxulu olanda yemək seçimi etmək çətindir. Yaxşı yuxu və istirahət şəkər istəklərini azaldır və bu hissləri görməməzlikdən gəlməyi asanlaşdırır.
Su istehlakını artırın
Şəkər vərdişindən qurtulmağa çalışarkən su istehlakı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Gün ərzində bol su istehlak etmək qan şəkərini azaldaraq şəkərə olan istəkləri idarə etməyə kömək edir.
Bir mütəxəssislə məsləhətləşin
Şirni yeməyin həyatınızı ələ keçirdiyini hiss edirsinizsə, mütəxəssis həkimdən məsləhət almalısınız. Beləliklə, düzgün planlaşdırma ilə şəkər asılılığından xilas ola bilərsiniz. Şirniyyat və şəkərdən asılılığınız fiziki və ruhi problemə çevrilirsə, həyat tərzinizdə dəyişikliklər və dəstək almaq bu asılılığın aradan qaldırılmasında təsirli olacaq.
