Böyük Britaniya, Google-ın axtarış motoru bazarındakı dominant mövqeyini araşdırmaq məqsədilə böyük bir tədqiqat işinə başlayıb. Bu araşdırma, Google-ın öz alqoritmalarından, reklam modelindən, istifadəçi məlumatlarından necə istifadə etdiyi və bu fəaliyyətlərin bazarda digər oyunçulara, xüsusən kiçik axtarış motorlarına, necə təsir etdiyi üzərində cəmlənir. Araşdırmanın arxasında duran əsas məqsəd, rəqabət prinsiplərinin qorunub saxlanması və bazarın bərabər şəkildə fəaliyyət göstərməsinin təmin edilməsidir.
Google-ın Axtarış Bazarı Üzərindəki Dominantlığı
Google, dünya üzrə internet axtarış bazarının təxminən 90%-ni əlində saxlayır. Bu rəqəm, axtarış motorlarının bazarda necə dominant olduğunu göstərir. Böyük Britaniya da daxil olmaqla bir çox ölkələrdə, Google, internet istifadəçilərinin ən çox müraciət etdiyi axtarış mühərrikidir. Bu, şirkətin bazarda böyük bir güc əldə etməsinə və onun digər rəqiblərini bazardan sıxışdırmasına səbəb olur.
Google-ın bazar dominantlığına aid narahatlıqlar yalnız Böyük Britaniyanın tədqiqat orqanları ilə məhdudlaşmır. ABŞ və Avropa İttifaqı kimi digər bölgələrdə də Google-ın monopoliyasına qarşı mütəmadi olaraq araşdırmalar aparılır. Lakin, Böyük Britaniya, bu mövzuya daha dərindən yanaşan ölkələrdən biridir və bu araşdırma, digər ölkələr üçün də nümunə ola bilər.
Araşdırmanın Təfərrüatları
Böyük Britaniya Rəqabət və Bazarı Nəzarətçisi (CMA), Google-ın axtarış alqoritmalarının necə işlədiyini, bu alqoritmaların istifadəçilərin axtarış nəticələrinə təsirini, və reklam modellərinin şirkətə necə gəlir gətirdiyini öyrənir. Məqsəd, Google-ın axtarış nəticələrini yalnız öz xidmətlərini önə çıxaracaq şəkildə düzəldib-düzəltmədiyini yoxlamaqdır. Google-ın digər rəqiblərinin bazara daxil olmasını çətinləşdirən strategiyalar və manipulyasiyalar da diqqət mərkəzindədir.
Bu araşdırma, Google-ın istifadəçi məlumatlarını necə topladığını və bu məlumatları reklam məqsədli necə istifadə etdiyini də incələyir. Axtarış nəticələri, reklamlar və digər xidmətlər üzərindəki təsirlər, internetdəki məlumat axınının necə idarə edildiyini göstərir.
Rəqabətə Təsirlər
Google-ın bazar üstünlüyü, çoxsaylı kiçik axtarış motorlarının fəaliyyətinə ciddi təsir edir. Məsələn, Bing və DuckDuckGo kimi axtarış motorları Google ilə müqayisədə bazarda çox kiçik paya sahibdirlər. Google-ın alqoritmalarının digər rəqiblərin görünməsini maneə törətməsi və öz xidmətlərini üstün tutması, bazarda qeyri-bərabər şərait yaradır.
Rəqabətin azalması, həmçinin istifadəçilərin daha məhdud seçimlərə sahib olmasına və internet üzərində az sayda mənbəyə yönəldilməsinə səbəb ola bilər. Bunun nəticəsində, yalnız bir neçə böyük şirkət, o cümlədən Google, internetdəki əsas məlumatları idarə etməyə başlayır. Bu da, müxtəlif məlumat mənbələrinin azalmasına və daha az fərqli perspektivin ortaya çıxmasına yol açır.
Potensial Hüquqi Nəticələr və Cərimələr
Əgər CMA, Google-ın bazarda dominant mövqeyinin rəqabətə zərər verdiyini və ya bazarda qeyri-bərabər şərait yaratdığını təsdiqləsə, şirkətə böyük cərimələr tətbiq oluna bilər. Avropa İttifaqı və ABŞ-da buna bənzər hallarda Google-a milyardlarla dollar cərimə tətbiq edilib.
Əlavə olaraq, Google-ın axtarış alqoritmalarını dəyişdirərək, rəqabəti artırmaq məqsədilə ona məhdudiyyətlər qoyulması da mümkün olacaq. Məsələn, şirkət, öz xidmətlərini digər nəticələrin önünə çıxarmamalı, ya da digər axtarış motorlarına daha çox görünürlük imkanı yaratmalıdır.
Google-ın Cavabı və Hərtərəfli Yanaşma
Google, bu araşdırmanın nəticələrinə rəsmi olaraq cavab verməyib. Lakin, əvvəlki illərdə şirkət bir neçə dəfə rəqabətə zərər verməmək üçün dəyişikliklər etdiyini bəyan edib. Məsələn, Google, Avropa İttifaqında öz reklam xidmətləri və alqoritmalarını dəyişdirərək bəzi düzəlişlər etməyə razı olub.
Şirkətin bu araşdırmaya necə cavab verəcəyi, onun gələcək fəaliyyətlərinə ciddi təsir göstərəcək. Google, öz alqoritmalarını və istifadəçi məlumatlarını daha şəffaf və ədalətli şəkildə idarə etməli ola bilər.
Qlobal Perspektiv və Gələcək Tədbirlər
Böyük Britaniyada aparılan araşdırma, yalnız bu ölkə üçün deyil, həm də dünya miqyasında rəqabət siyasəti üçün önəmli olacaq. Bu araşdırma, Google-ın gələcəkdə necə fəaliyyət göstərəcəyi, axtarış bazarındakı hegemonluğunun necə tənzimlənəcəyi və daha geniş şəkildə internet şirkətlərinin fəaliyyətlərinin necə hüquqi baxımdan qiymətləndiriləcəyi məsələlərinə yeni bir yanaşma gətirə bilər.
Həmçinin, digər ölkələr də bu araşdırmanı izləyəcək və oxşar addımlar ata bilərlər. İnternetin inkişafı və rəqabət mühiti, artıq daha geniş müzakirələrə səbəb olub və Google kimi böyük şirkətlərin fəaliyyətləri, yalnız bir neçə böyük güc tərəfindən idarə olunan internet ekosistemini formalaşdırmağa meyllidir. Bu səbəbdən, Google-a qarşı başlanılan araşdırmaların nəticələri, həm də digər texnologiya şirkətləri üçün təcrübə qaynağı olacaq.
Nəticə
Google-ın Böyük Britaniyada üzləşdiyi bu araşdırma, internet və rəqabət hüququnu təkmilləşdirmək və daha ədalətli bir rəqabət mühiti yaratmaq məqsədi daşıyır. İnternetin sərhədsiz dünyasında şirkətlərin fəaliyyətləri daha geniş təsirə malikdir və bu təsirlərin doğru şəkildə tənzimlənməsi, gələcəkdə daha bərabər bir rəqabət şəraiti yaradacaqdır. Google-ın bazarda dominant mövqeyinin yenidən nəzərdən keçirilməsi, internet istifadəçilərinin daha ədalətli və azad bir məlumat mühitində fəaliyyət göstərməsini təmin etmək üçün vacibdir.Mənbə :theguardian
