20 Yanvar (1990-cı ilin 20 yanvarı), Azərbaycanın tarixində faciəvi, eyni zamanda qəhrəmanlıq dolu bir gündür. Bu gün Azərbaycan xalqının azadlıq mübarizəsinin önəmli mərhələlərindən biri hesab olunur.
Tarixi Şərait
1980-ci illərin sonunda Sovet İttifaqında baş verən siyasi və iqtisadi çətinliklər, eyni zamanda M.Qorbaçovun həyata keçirdiyi “Yenidənqurma” və “Şəffaflıq” siyasətləri milli hərəkatlara təkan verdi. Xüsusilə Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsi ətrafında baş verən münaqişə gərginliyi artırdı. Ermənilər Dağlıq Qarabağı Azərbaycandan ayıraraq Ermənistana birləşdirmək istəyirdi. SSRİ rəhbərliyinin tərəfkeş mövqeyi Azərbaycan xalqında etiraz dalğasını gücləndirdi.
1989-cu ildə Azərbaycanın müstəqillik və ərazi bütövlüyü uğrunda milli-azadlıq hərəkatı daha da gücləndi. Xalq azadlıq və ədalət tələbilə meydanlara axışdı. Bu proseslərə nəzarəti itirən Moskva, Azərbaycanda güc tətbiq etmək qərarına gəldi.
Qanlı Yanvar Gecəsi
1990-cı ilin 19-dan 20-nə keçən gecə Sovet ordusunun xüsusi təyinatlı birləşmələri Bakı şəhərinə daxil oldu. 26 minlik hərbi qüvvə, tanklar və ağır texnika ilə silahlanmış sovet ordusu dinc əhaliyə qarşı amansız zorakılıq tətbiq etdi. Bu hərbi müdaxilə nəticəsində 147 nəfər öldürüldü, 744 nəfər yaralandı, yüzlərlə insan həbs edildi. Şəhərin müxtəlif yerlərində mülki obyektlər, maşınlar və evlər dağıdıldı. Bu müdaxilə beynəlxalq hüquq normalarına zidd olaraq dinc əhalinin hüquqlarını kobud şəkildə pozdu.
Faciənin Nəticələri
20 Yanvar hadisələri Azərbaycan xalqının qəlbində dərin izlər buraxdı. Sovet rejiminin amansızlığına baxmayaraq, bu hadisə xalqın müstəqillik əzmini daha da gücləndirdi. Həmin gün şəhid olanlar Azərbaycanın azadlığı uğrunda canlarını qurban verdikləri üçün xalq arasında “20 Yanvar şəhidləri” olaraq yad edilir.
1991-ci ildə Azərbaycan öz müstəqilliyini elan etdi və Sovet İttifaqından ayrıldı. 20 Yanvar hadisəsi, Azərbaycanın müstəqillik yolunda dönüş nöqtəsi oldu və xalqın birliyini, azadlıq istəyini nümayiş etdirdi.
Anım Günü
20 Yanvar Azərbaycan Respublikasında Ümumxalq Hüzn Günü kimi qeyd edilir. Hər il bu gün ölkə əhalisi Şəhidlər Xiyabanına axışaraq şəhidlərin xatirəsini ehtiramla yad edir. Dövlət səviyyəsində anım mərasimləri təşkil edilir, şəhidlərin məzarlarına əklillər qoyulur və dualar oxunur.
20 Yanvar hadisələri Azərbaycan xalqının azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizəsinin əbədi rəmzi olaraq yaddaşlarda qalır. Bu gün həm də milli iradənin, qətiyyətin və şəhidlərin göstərdiyi qəhrəmanlığın simvoludur.
